Resmi bayram olmasa da, dunyanin aparici cay mehsullari istehsalcilari Hindistan, Shri-Lanka, Banqladesh, Nepal, Vyetnam, İndoneziya, Keniya, Malaziya, Uqanda ve Tanzaniya onu bayram kimi qeyd edir. Bu gun hemin olkelerin ictimaiyyeti cay mehsullari istehsali sahesinde ishcilerin veziyyeti, kicik cay istehsalcilarinin iri korporasiyalarla mubarizede qarshilashdiqlari cetinlikler, hemcinin bu ickinin dunyada populyarlashmasi kimi meseleleri muzakire edir.


Azerbaycanda cay senayesinin gelecek inkishaf potensiali ve imkanlari nelerdir?


İxrac ve Azerbaycana valyuta medaxilleri meseleleri necedir?

Anarim.Az movzu ile bagli iqtisadci-ekspert Akif Nesirlini danishdirib. O, bildirib ki, Azerbaycanda olkeye esas valyuta getiren mehsul karbohidrogen ehtiyatlarinin satishindan elde olunan gelirlere aiddir:


"Olkede cay istehsali enenesi olsa da, son iller cay senayesine diqqet mueyyen qeder azalib. Bu senaye hazirda olkenin daxili telebatinin odenilmesinde esas yer tutur. Lakin, bu cay mehsullarinin ixraci hesabina olkeye valyutanin getirilmesi meselesi cox kicik reqemle ifade oluna biler. Bunun deqiq meblegini bilmirem amma onu bilirem ki, cay ixracati, olke ixracatinin hec 1%-i hecminde de deyil. Bu sahenin boyumesi, imkanlarin genishlendirilmesi, olke daxilinden dunya bazarina mehsul cixarilmasi imkanlari var. Meselen, sadaladiginiz olkelerdeki qeder olmasa da amma ixracatin bu istiqametini genishlendirmek olar. Olkede buna mane olan esas mesele bu sahede ciddi reqabetin olmamasi ve cay istehsalina desteyin azalmasidir. Meselen Sovetler doneminde cay tekce cenub bolgesinde yox, hemcinin shimal bolgesinde, yeni, Zaqtala rayonunda ekilib. Zaqtalada ekilen cay dunya bazarinda reqabet qabiliyyetli cay olub. Hemin cay birbasha SSRİ-nin ixracat mehsullari siyahisina daxil edilib. SSRİ dagildiqdan, Azerbaycan musteqillik qazandiqdan sonra Zaqtaladaki cay plantasiyalari da diqqetsiz qaldi. Hemin vaxt cayin novunden yoxsa iqliminden asili idi, deqiq deye bilmerem. Amma onu bilirem ki, Zaqqtala cayi dunya bazarinda reqabet qabilliyyetli mehsul olubdur. Cenubda istehsal edilen cay ise esasen yerli istehsal ucun nezerde tutulub. Yeni, Hindistan, Shri-Lanka, Banqladesh, Nepal, Vyetnam, İndoneziya, Keniya, Malaziya, Uqanda ve diger olkelerde ekilen caylarla reqabet aparan cay deyil. İqlime uygun cay sortlarinin getirilmesi cox guman ki, cenub bolgesinde de dunya bazarinda reqabet qabiliyyetine malik olan caylar yetishdirmek olar. Umumiyyetle bunun ucun olkede cay istehsalcilarinin genishlendirilmesine, onlarin stimullashdirilmasina ehtiyac var ki, olkenin daxili bazari tam temin edilsin ve bu merhelede dunya bazarinda reqabet apara bilecek cay sortlari ortaya cixsin ki, bizim bu mehsulun ixrac potensiali genishlensin. Hesab edirem ki, Azerbaycan da, cay istehsalcisi kimi bu gunu qeyd etmelidir. Biz bununla hem iqtisadi, hem de, dunya bazarina cixmaq ucun ozumuzu menevi olaraq haqli hesab etmeliyik. Bu sahe potensiali genish olan sahedir. Azerbaycan erazisinde tekce cenubda yox, shimalda da cay ekmek olar. O tecrubeni yeniden geri qaytarib, dunya bazarinda reqabet qabiliyyetli cay istehsal ede bilerik. Elbette, cox yaxshi haldir ki, Azerbaycanin cenub bolgesinde "Astaracay", "Lenkerancay" brendi altinda en muasir texnologiya ile yerli caylar istehsal olunur. Bu caylarin istehsalini, eyni zamanda keyfiyyetinin daha da yaxshilashdirilmasini, dunya olkelerindeki caylarla reqabet qabilliyyetine malik olmasini temin etmek ucun xususi mutexessiler ve duyna olkeleri ile tecrube mubadilesi cox vacibdir.


Qeyd edim ki, dunyada cay istehsalinda bele bir tendensiya var, caya qatilan suni renglerin istifadesinden cekinmek. Dunya bazarinda bu gun brend caylarin terkibini suni qatqilarin vurulmasi ashkarlanan kimi, o caylarin reytinqi tamamile ashagi dushur. Ona gore de men Azerbaycan caycilarini suni dad, reng, etir vurmadan tebii cay istehsal etmeye cagiriram. Sortlashdirsinlar, texnologiyani yukseltsinler yeni bu yolla istehsali ve onun keyfiyyetini artirsinlar. Mushahidelerime esasen deye bilerem ki, bu gun Azerbaycan bazarlarinda satilan caylarin 90%-de suni reng ve dad qatqilari var".

Feride Agazade

Telegramda izleyin

instagramda izleyin