Azerbaycan Respublikasi Xarici İshler Nazirliyi 1990-ci il 20 Yanvar faciesinin 30-cu ildonumu ile elaqedar beyanat yayib.

XİN-den Oxu.Az daxil olan beyanatda deyilir:

"1990-ci il yanvarin 19-dan 20-e kecen gece SSRİ rehberliyinin emri ile 26.000 neferlik sovet ordusu Azerbaycanin Baki ve Sumqayit sheherlerine, elece de olkenin diger sheherlerine yeridilerek "Udar" adli emeliyyati heyata kecirdi. Bu herbi mudaxile neticesinde 147 mulki shexs qetle yetirildi ve 744 nefer agir xesaret aldi. Bu hadise muasir Azerbaycan tarixine "Qara Yanvar" kimi daxil oldu.

1990-ci il yanvarin 19-da SSRİ Ali Sovetinin sedri M.Qorbacov SSRİ Konstitusiyasinin 119-cu, Azerbaycan SSR Konstitusiyasinin 71-ci maddelerini kobud shekilde pozaraq, yanvarin 20-den Bakida fovqelade veziyyet elan edilmesi haqqinda ferman imzaladi. Lakin ehalinin bundan melumatsiz qalmasi ucun SSRİ Dovlet Tehlukesizlik Komitesinin "Alfa" qrupu terefinden Azerbaycan televiziyasinin enerji bloku partladildi ve respublikada televiziya verilishleri dayandirildi. Belelikle de, hemin gece qoshunlar fovqelade veziyyetin elan edilmesinden xebersiz olan shehere daxil olaraq dinc ehaliye amansiz divan tutdu.

Bu facievi hadiselerin oncesinde, Ermenistanin 1980-ci illerin sonunda Azerbaycana qarshi esassiz erazi iddialari, Azerbaycanin Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetindeki shovinist tefekkurlu ermenilerin aqressiv separatciliq fealiyyeti, SSRİ rehberliyinin bu qanunsuz fealiyyete goz yummasi, yuz minlerle azerbaycanlinin zor gucu ile ve qeddarcasina Ermenistandan deportasiya edilmesi Azerbaycanda sovet hakimiyyetine qarshi herekatin genishlenmesine tekan verdi. Mehz umumxalq herekatinin qarshisini almaq ve Azerbaycan xalqinin musteqillik ezmini qirmaq meqsedile olkeye yeridilen sovet ordusu beynelxalq huququn normalarini, kecmish SSRİ ve Azerbaycan SSR-in Konstitusiyalarini kobudcasina pozaraq dinc ehaliye qarshi gorunmemish qirgin toretdi.

Facievi hadiselerden derhal sonra umummilli lider Heyder Eliyev Azerbaycanin Moskvadaki Daimi Numayendeliyinde metbuat konfransi kecirerek, bu vehshiliyi keskin shekilde pisledi, dinc xalqa qarshi toredilen terroru huquqa, demokratiyaya ve insanliga zidd aksiya adlandirdi, xalqimiza qarshi toredilmish qirgina siyasi qiymet verilmesini ve gunahkarlarin cezalandirilmasini teleb etdi. Umummilli lider Heyder Eliyev Azerbaycanda siyasi hakimiyyete qayitdiqdan sonra facieye dovlet seviyyesinde siyasi-huquqi qiymet verildi. Milli Meclisin 1994-cu ilin fevralinda kecirilen xususi sessiyasinda 1990-ci il yanvarin 20-de gunahsiz insanlarin qeddarcasina qetle yetirilmesi herbi tecavuz ve cinayet kimi qiymetlendirildi ve muzakirelerin yekunu olaraq 1994-cu ilin martinda "1990-ci il yanvarin 20-de Bakida toredilmish facieli hadiseler haqqinda" qerar qebul edildi.

Tariximizin realliqlarinin duzgun tehlil edilmesi ve qiymetlendirilmesi ucun 20 yanvar faciesine getiren hadiselerin dogru deyerlendirilmesi zeruridir. Butun bu belalarin esasinda 19-cu esrin evvellerinden etibaren bolgeye kutlevi shekilde kocurulmeye bashlayan ve xususile de Azerbaycanin tarixi torpaqlarinda meskunlashan ermenilerin esassiz erazi iddialari durub.

20-ci esrin evvellerinden etibaren Azerbaycan xalqi ermeni milletcilerinin zoraki ve irqi ayri-seckilik siyaseti ile uz-uze qalib ve misilsiz qetliamlarin qurbani olub. 1980-ci illerin sonlarindan etibaren, SSRİ-nin parcalanmasi ile Ermenistan Azerbaycana qarshi aciq tecavuzkar siyaset heyata kecirmeye bashladi ve neticede Azerbaycanin Dagliq Qarabag bolgesi ve etraf yeddi rayonu herbi ishgal olundu. Ermenistan erazisinde daimi yashayan ve zor gucu ile qovulan azerbaycanlilardan elave, ishgal olunmush erazilerimizde tarixen yashayan yuz minlerle azerbaycanli etnik temizlemeye meruz qaldi. Azerbaycana olan erazi iddialarina her hansisa "esas" tapmaga calishan radikal tefekkurlu ermeni quvveleri terefinden hele 1988-ci ilde Sumqayit sheherinde planli shekilde texribat heyata kecirildi. SSRİ Bash Prokurorlugunun istintaq senedlerine esasen bashlica teshkilatcilardan olan etnik ermeni Eduard Qriqoryan 12 il hebs cezasina layiq goruldu. Sonradan oz cezasini cekmek ucun Ermenistana gonderilen bu cinayetkarin qisa muddet sonra Ermenistanda azadliga buraxilmasi hadisenin gunahkarlarini ifsha eden bariz faktdir.

30 il bundan once bash vermish qanli 20 Yanvar hadiseleri beynelxalq ictimaiyyetin siyasi-huquqi qiymetlendirilmesini teleb edir. Bu dehshetli facie neticesinde BMT-nin Umumdunya İnsan Huquqlari Beyannamesi, Mulki ve siyasi huquqlar haqqinda Beynelxalq Pakt ve diger beynelxalq huquqi senedler kobud shekilde pozulub, oz mahiyyetine ve miqyasina gore bu hadise XX esrde toredilmish dehshetli cinayetlerden biridir. Bu cinayete gore kecmish sovet rehberliyi bilavasite mesuliyyet dashiyir. Beynelxalq huquqa esasen 20 yanvar hadiseleri insanliq eleyhine cinayet kimi tovsif edilmeli, onun sifarishcileri ve icracilari cezalandirilmalidir".

Telegramda izleyin

instagramda izleyin