Artiq iki ile yaxindir ki, qlobal miqyasda tugyan eden Covid-19 pandemiyasi ve onunla bagli qaydalar dunya iqtisadiyyatinin cetin bohranla uz-uze qoyub.

Koronavirus infeksiyasinin yayilmasinin qarshisinin alinmasina hesablanan online sistem tekce dunyada deyil, ele Azerbaycanda da iqtisadiyyatin bir cox sahelerine tesirsiz otushmedi. Ele goturek neftin qiymetini. Bele ki, neftin qiymetinin qeyri-sabit olmasi neticesinde iqtisadi fealliq azaldi, tetbiq edilen mehdudiyyetler istehsal-emal-istehlak zencirinde qirilmalara sebeb oldu. Amma bununla bele deye bilerik ki, milli iqtisadiyyat tenezzule ugramadi. Tebii ki, buna sebeb dovlet bashcisi İlham Eliyevin teshebbusu ve tapshiriqlari esasinda son iller aparilan ardicil islahatlar, biznes muhitinin yaxshilashdirilmasi ve iqtisadiyyatin sheffaflashdirilmasi idi. Umumiyyetle, maraqlidir, iqtisadiyyatimiz oten dovr erzinde pandemiya qaydalarina ne derecede uygunlashib?

"BiG Group" shirketinin rehberi, iqtisadci-ekspert Namiq Abdullayev 1news.az-in bu ve diger suallarini cavablandirib.

-İqtisadiyyatimiz ne vaxt ozunun dircelish dovrunu yashayacaq?

-İlk once deyim ki, dunyada pandemiyanin yaranmasi tebii ki, ozu ile iqtisadi cetinlikler de getirdi. Azerbaycan da zerercekmish olkelerden biridir. Eslinde krizisin olmasini dunya iqtisadcilari evvelceden deyirdiler, gozlenilen idi. Pandemiya bu prosesi suretlendirdi. Pandemiya bashlayan zaman cox saheler ciddi enish yashadi, bashlica neftin qiymeti keskin dushdu. Tebii ki, neftin qiymetinin dushmesi bizim iqtisadiyyatimiza boyuk tesir etdi. 2021-ci ilden artiq neftin qiymetinin qalxmasi olkeye gelen valyuta ehtiyatlarini artirdi. Bu, bizim ucun sevindirici hal idi. Bundan bashqa deye bilerem ki, meqsedyonlu addimlari ile secilen Prezident İlham Eliyev olkede qeyri-neft sektorunun inkishaf etdirmekle neftden asililigin azaldilmasi siyasetini heyata kecirtdi. Pandemiyanin olmasi bu ishi daha da suretlendirmeye esas verdi. Fikrimce pandemiya bitenden sonra qeyri-neft sektoru da oz layiqli yerini tutacaq. Olkede bu istiqametde artimlarin olmasi hem dovlet, hem sahibkarlar ucun maraqlidir.

-İqtisadiyyatin zeiflemesi erzaq ve qeyri-erzaq mehsullarinin bahalashmasina sebeb oldu. Hetta bezi ishbaz sahibkarlar bunu furset bilib suni qiymet artimina yol verdiler. Nece dushunursunuz, qiymetlerin qalxmasi iqtisadiyyatin azca da olsa dircelmesine hesablanib?

- Son zamanlar bash veren hadiseler bir cox sahibkarlara mexsus obyektlerin baglanmasina sebeb olub. Bununla insanlarin aliciliq qabiliyyeti de ashagi dushub. Paralel olaraq neqliyyat xerceleri ve benzinin qiymeti de artib. Bir cox mehsularin xaricden gelmesini nezere alsaq, import proseslerin gecikmesi de qiymete tesir edir. Evvel karqo shirketleri 1-2 hefte erzinde mehsul getire bilirdilerse, indi bu proses 1 aya kimi uzanib. Tebii ki, xerclerin artmasi, butun bunlarin fonunda insanlarin aliciliq qabiliyetinin ashagi dushmesi qiymetlerin artmasina getirib cixarir. Sahibkarlarin biznes imkanlarinin genishlenmesi ucun dovriyye ve maaliyye axininin olmasi mutleqdir. Bir cox sahibkarlar qiymet artimini ona gore edibler ki, biznesleri cokmesin. Amma bunu furset bilib edenler de az deyil.

-Bezi iqtisadcilar normal iqtisadi sistemlerde 5-7% civarinda inflyasiyani tam normal hal kimi qiymetlendirirler. Bes sizce nece, bu normaldirmi?





-Olkelerde inflyasiya her zaman olub. Dushunurem pandemiya vaxtinda iqtisadi problemler, qapanmalar bu prosesi daha da artirib. Lakin dovlet nezareti bu prosesin cox derinleshmesine imkan vermir, movcud sheraitde ellerinden geleni edirler.

- Melumdur ki, hazirda olkede iqtisadi gostericiler ashagidir. Sizce bu gostericilerin yaxshilashmasi ucun daha hansi addimlar atilmalidir?





-Pandemiya muddetinde insanlarin virusa yoluxmasi dinamik shekilde artdigindan bezi sahelerde qapanma oldu. Sahibkarlarin ekseriyyeti oz bizneslerini ya bagladilar ya da kiciltdiler.Xususile de turizm, kafe ve restoranlar cox ciddi zerbe ile uzleshdiler. Lakin bu zaman yeni yaranan ve artan biznesler de oldu. Oflayn calishan biznesler ozlerini onlayn inkishaf etdirmekle ziyanlarini azaltmish oldular. Eyni zamanda yumshalmalara gedilende artiq bu bizneslerin hem oflayn, hem onlayn kanallari hazir oldu. Dovlet ise tek sahibkarlari deyil, hem de insanlarin saglamliqlarini da dushundu.

Onu da nezere alaq ki, Azerbaycan muharibeden yeni cixan olkedir. Bu cetin sheraitde sahibkarlara guzesht verilib, yoxlamalar dayandirilib, yeni startup layihelerin vergiden tam azad olunmasi imkani yaradilib. Sahibkarlar ucun bu krizis bir sinaqdir, daha agilli terpenib, hell yolu tapanlar bu cetinlikden sonra daha da guclu olacaqlar. Meshhur soz var, seni oldurmeyen seni guclu edir" .

İqtisadiyyat Nazirliyinden aligimiz melumata esasen ise, pandemiya dovrunde 129 minden cox sahibkara maliyye desteyi gosterilib. Aktiv vergi odeyicilerinin ekseriyyeti dovletden destek alib ve indiyedek 155 milyon manatdan cox maliyye vesaiti sahibkarlarin bank hesablarina kocurulub.


Ayten Sakitqizi

Telegramda izleyin

instagramda izleyin